Rozwój technologii, które czynią naszą planetę globalną wioską to wielka szansa dla nauk społecznych. Psychologia i socjologia otrzymują dostęp do niesamowitej ilości danych. W badaniu umieszczonym w internecie weźmie udział na pewno więcej osób niż w przeprowadzonym na uczelni. Dodatkowo, często są to osoby o odmiennej narodowości, kulturze. Media elektroniczne mogą wspomóc też i inne dziedziny ludzkiego życia. Wystarczy tylko umiejętnie dobrać narzędzia i już przebieg jakiejś aktywności może być ulepszony. Dobrym przykładem jest proces nauczania i wprowadzenie e-learningu.
E-learning to rodzaj nauczania wykorzystujący technologię komputerową oraz internet. W ten sposób uczestnicy kursu nie tylko mogą skorzystać z niego na odległość, lecz również przyjmować wiedzę w odpowiednim dla siebie czasie, we właściwym dla siebie tempie oraz w sposób, jaki najbardziej im odpowiada. Treści przedstawione na kursach tego typu wzbogacone są multimediami oraz interakcją. Jak to jednak bywa z aktywnością internetową można mieć słuszne wątpliwości co do skuteczności e-learningu. W końcu tak przeprowadzony proces wcale nie musi być skuteczniejszy niż klasyczny. Brak pilnującego nauczyciela może wpłynąć na rozleniwienie uczniów i, finalnie, na pogorszenie ocen. Czy internet nadaje się jako środowisko do nauki?
Przykład daleki, bo z Chin, opisała para badaczy — Giovanni B. Moneta oraz Synnöve Kekkonen-Moneta. Autorka wymieniona jako druga, która niestety zmarła rok przed publikacją pracy, miała sposobność nauczać młodych chińczyków wykładając na uniwersytecie nauki i technologii w Hong Kongu. Tam podzieliła studentów uczęszczających na kurs komputerowy na dwie grupy. Pierwsza musiała przychodzić na odbywające się dwa razy w tygodniu wykłady. Druga, prócz krótkiego spotkania organizacyjnego, uczyła się w domu poprzez platformę e-learningową. By grupy różniła tylko i wyłączenie obecność nowego sposobu nauczania obie “klasy” spotykały się na komputerowych laboratoriach oraz egzaminach. Czy któraś grupa poradziła sobie lepiej?
Nie — na egzaminach obie miały bardzo podobne wyniki. To świadczy bardzo dobrze o kursie internetowym. Jeśli wyniki są takie same, to spójrzmy na inne aspekty takiego szkolenia. Raz przygotowane może być użyte ponownie, przez większą ilość osób, angażując mniej pracowników dydaktycznych. Tylko cieszyć się z oszczędności tak pieniężnych, jak i czasowych. Co ciekawe, grupa e-learningowa wypadła lepiej od klasycznej w pytaniach oceniających wiedzę wyższego rzędu, czyli głębsze zrozumienie tematu pozwalające lepiej wykorzystać zdobyte umiejętności w praktyce. Oczywiście omawiany kurs jest specyficzny — studenci uczący się w domach od razu mogli przetestować wiedzę. Czy można na to zwalić odpowiedzialność za wyniki? Według badań, cytowanych przez parę autorów, nie.
Po pierwsze, szereg badań przeprowadzonych od 1997 roku pokazało, że w porównaniu z nauczaniem korespondencyjnym e-learning wypada albo tak samo albo lepiej. Nie ma różnicy między wynikami osób, które uczą się przez wymianę e-maili i udział w grupach dyskusyjnych a takimi, które kontaktują się z wykładowcą za pomocą telefonu i poczty. Nowocześniejszy sposób nauczania dostarcza też dodatkowych narzędzi by urozmaicić kurs. Dobrym przykładem są proste do skomponowania praktyczne quizy, które okazały się w znaczący sposób poprawiać wyniki późniejszych egzaminów. Na oceny wpływa też interaktywność całego przedsięwzięcia. Sprawia ona, że uczeń ma lepsze nastawienie do nauki.
Kolejnych dobrych wieści dostarczyła Chien-Hung Liu i jej współpracownicy z Tajwanu. Przeprowadzili oni eksperyment by porównać tradycyjny trening przeprowadzony w sali z treningiem przeprowadzonym w internecie. Ochotnikami byli pracownicy administracyjni dwóch uczelni. Po analizie wyników z testów sprawdzających oraz ankiet nakreślił się dość wyraźny i pozytywny obraz e-learningu. Pierwszy najważniejszy wniosek, to ten, że grupa internetowa miała lepsze wyniki. Uczący się w domu mieli również wyższy poziom satysfakcji. Znacząco bardziej doświadczyli procesu nauczania przez to, że musieli w nim aktywnie uczestniczyć. Praca z informacjami przedstawionymi komputerowo była przyjemniejsza, ułatwione było nawigowanie po dokumentacji, mniej uciążliwe szukanie konkretnych wiadomości. Można się było obawiać, że brak osoby nauczyciela wpłynie na pogorszenie wyników. Nieobecność “strażnika” zmusza jednak do samodzielnego zarządzania swoją nauką. To my zasiadamy za sterami, to my kontrolujemy przebieg lekcji, to od nas zależy, ile z niej wyniesiemy. I wynosimy całkiem sporo.
Jan Naidr razem z czeskimi współpracownikami sprawdzili inny aspekt procesu nauczania e-learningowego — zapominanie. Przeprowadzili oni kurs informatyki medycznej (głównie statystyka) wśród studentów medycyny. Po 10 lekcjach na uczestników czekał test. Nie jego wyniki były jednak dla autorów ważne. Nic nikomu nie mówiąc przeczekali rok, by po tym czasie napaść na niczego niepodejrzewających żaków znów sprawdzając ich wiedzę. Studenci, jak to studenci, przez okres między testami w ogóle nie powtarzali materiału. Mimo to na egzaminie zdobyli 67% poprzednio uzyskanych punktów, czyli taki też procent wiedzy utrzymali. Należy nadmienić, że przy względnie ciągłej nauce zatrzymujemy około 75% wiedzy, natomiast przy zupełnym odstawieniu powtórek nauka może pójść w las zostawiając nas z 35% poziomem wiedzy. E-learning wypadł więc całkiem nieźle. Dobry wynik drugiego testu korelował również z zadowoleniem z internetowego sposobu nauczania. Ktoś kto preferował naukę bez stresu, w warunkach domowych, nie w klasie, zapamiętywał więcej. Autorzy dużą wagę przypisują właśnie do specyficznej formy nauki, jako, że z biernej konsumpcji wiedzy studenci musieli przestawić się na aktywne zarządzanie swoimi zajęciami — często okraszonymi praktycznymi zadaniami.
E-learning nie jest przeznaczony tylko dla studentów. Szkolenia prowadzone w ten sposób mogą być skierowane dla jakiejkolwiek grupy — biznesmenów, młodych doktorantów, naukowców. Na ten przykład omawiany ostatnio program B + R = € w swojej ofercie prezentuje 4 kursy e-learningowe:
Zarządzanie projektami badawczo-rozwojowymi
Poznanie zasad i narzędzi które pozwalają na sprawne przeprowadzenie projektu na wszystkich jego etapach. Metodologia przygotowania planów, Project Cycle Management, zasady tworzenia budżetu, harmonogramu czy organizacja pracy zespołowej.
Finansowanie działalności B+R
Kurs podzielony na trzy etapy z których pierwszy polega na zaznajomieniu się ze źródłami grantowymi związanymi z B+R. Dalej uczestnicy uczą się jak przygotować wniosek aplikacyjny. Ostatnia część skupia się na komercyjnych instytucjach wykorzystujących wyniki badań naukowych.
Wprowadzenie do komunikacji marketingowej. Marketing i Public Relations w działalności B+R
Krótki wstęp do marketingu skupiający się na zagadnieniu PR. Uczestnicy będą zajmować się tworzeniem strategii marketingowych czy konstruowaniu wypowiedzi do mediów czy konkretnych grup odbiorców.
Ochrona własności intelektualnej
Moim zdaniem bardzo ciekawe i ważne szkolenie. Omawiane będą podstawy prawa własności intelektualnej zarówno pod względem aktów prawnych jak i praktyki ich użycia.
Szkolenia tego typu pozwalają ciąć koszty. Sala jest niepotrzebna, dobrze przygotowane materiały poradzą sobie bez ciągle czuwającego wykładowcy. Jeśli więc mamy z danego szkolenia wyciągnąć więcej, niż z przeprowadzonego tradycyjnie, to dlaczego nie skorzystać? Chociaż… czy coś zastąpi obecną na wszystkich szkoleniach obowiązkową przerwę na integrującą grupę lurowatą kawę? ;)
E-learning dobrze pokazuje nowe ścieżki i narzędzia, które podtyka nam pod nos rozwijająca się technologia informatyczna. Od nas zależy w jakim stopniu nauczymy się te sposobności wykorzystywać. Nie sposób jest odejść od razu od klasycznego sposobu nauczania. Wyniki badań pokazują jednak, że warto szukać czegoś bardziej wydajnego i zmieniać nastaną sytuację, nawet małymi kroczkami.
Kekkonen-Moneta, S., & Moneta, G. (2002). E-Learning in Hong Kong: comparing learning outcomes in online multimedia and lecture versions of an introductory computing course British Journal of Educational Technology, 33 (4), 423-433 DOI: 10.1111/1467-8535.00279
Naidr JP, Adla T, Janda A, Feberová J, Kasal P, & HladÃková M (2004). Long-term retention of knowledge after a distance course in medical informatics at Charles University Prague. Teaching and learning in medicine, 16 (3), 255-9 PMID: 15388381
Liu, C., Chiang, T., & Huang, Y. (2007). Assessment of Effectiveness of Web-based Training on Demand Interactive Learning Environments, 15 (3), 217-235 DOI: 10.1080/10494820601121232
0 Comments